De strijd om ruimte: hoe de energietransitie ons elektriciteitsnet opnieuw vormgeeft.

Een onzichtbare revolutie

In een klein, dichtbevolkt land als Nederland, waar elke vierkante meter een functie heeft, speelt zich een revolutionaire verandering af. De energietransitie, een enorme opgave die sommigen vergelijken met de constructie van de Deltawerken, is in volle gang. Terwijl zonneparken, windmolenparken en elektrische auto’s overal opduiken, wordt er ook hard gewerkt aan een minder zichtbaar, maar cruciaal onderdeel: het elektriciteitsnetwerk.

Een groeiende puzzel onder en boven de grond

Dit ondergrondse spaghetti-monster, dat elektriciteit transporteert, staat op het punt flink te groeien. Meer en dikkere kabels moeten hun weg vinden tussen andere nutsvoorzieningen, woningfunderingen, kelders en boomwortels. Het verbeteren van ons elektriciteitsnetwerk is een gigantische puzzel die grotendeels ondergronds gelegd moet worden.

Maar het blijft niet alleen onder de grond. Ook boven de grond zal de infrastructuur een grotere rol gaan spelen in onze omgeving. Zoals een boom vertakt het elektriciteitsnetwerk zich van dikke wortels (hoogspanning) naar zijwortels (middenspanning) en vervolgens naar de haarvaatjes van de wortels (laagspanning). Waar deze wortels zich vertakken, moeten ruimtes worden geplaatst waarin transformatoren de stroom omzetten van hoogspanning naar middenspanning en van middenspanning naar laagspanning. Deze middenspanningsruimtes zullen de komende jaren steeds vaker in het straatbeeld verschijnen.

Ruimtegebrek en esthetische uitdagingen

Hier wordt duidelijk hoe krap de ruimte in Nederland is. Als het onder de grond niet met andere nutsvoorzieningen conflicteert, geeft dat boven de grond alsnog problemen. Het schuurt daar met het gebruik van de ruimte, zoals groenvoorzieningen en parkeerplaatsen. Bovendien zijn de middenspanningsruimtes niet bepaald de mooiste objecten om in de openbare ruimte te plaatsen. Dit leidt vaak tot bezwaren. Omdat deze ruimtes een centrale rol spelen in het netwerk en strategisch worden geplaatst, zijn ze minder flexibel in hun locatie. Dit leidt ertoe dat er vaak extra ruimtes nodig zijn om het gehele net te voorzien.

De opgave: 50.000 nieuwe middenspanningsruimtes

De uitdaging is enorm: er moeten in Nederland ongeveer 50.000 middenspanningsruimtes bijkomen. In een land waar bijna elke vierkante meter een functie heeft, is dit een complexe puzzel. Daarnaast moeten netbeheerders de benodigde ruimte kopen of pachten, wat betekent dat er telkens goed overleg moet plaatsvinden met de grondeigenaren. De werkzaamheden kunnen pas beginnen zodra de grond is verworven.

Een nieuwe sleutelrol: de projectondersteuner grondaankoop

Dit tijdrovende proces heeft geleid tot de creatie van een nieuwe functie bij de netbeheerder: de Projectondersteuner Grondaankoop. Deze rol is in het leven geroepen om de grondwerving tijdig rond te krijgen bij de start van een project. De projectondersteuner gaat aan het begin van een project in gesprek met betrokken partijen om de middenspanningsruimte zo goed mogelijk in de omgeving in te passen en een principeakkoord voor de grondwerving te krijgen.

Hierbij wordt vooraf een eerste oriëntatie gedaan naar de technische haalbaarheid van een locatie, mogelijke inpassingen in de omgeving en afstemming met de betrokken partijen. Zo staat de locatie al voor 90% vast voordat de voorbereidingen en uitvoering van start gaan. Het doel hiervan is dat er achteraf niet meer geschoven hoeft te worden in de plannen en er dus geen vertraging optreedt.